Zaloguj
W świecie węglanowych skał osadowych

W świecie węglanowych skał osadowych

Krystyna Wołkowicz

Węglanowe skały osadowe powstają z osadu zdeponowanego w zbiornikach wodnych, a następnie poddanego działaniu procesów postsedymentacjnych. Dominują skały pochodzenia morskiego. Osad węglanowy jest złożony z elementów szkieletowych różnych organizmów, z ooidów, peloidów, intraklastów i innych ziaren oraz z mułu węglanowego.

Na tworzenie się osadu węglanowego ma wpływ przede wszystkim bogate życie organiczne i brak dopływu krzemionkowego materiału klastycznego, którego obecność powoduje mętnienie wód, a przez to zmniejszenie naświetlania, niezbędnego do życia większości organizmów. Do istotnych czynników należą również: temperatura, zasolenie i głębokość zbiornika. Współcześnie najbujniejszy rozwój organizmów notuje się na płytkich morzach obszaru międzyzwrotnikowego. Węglanowe skały osadowe tworzą się również w innych strefach klimatycznych, nie tylko w morzach płytkich. Głębokowodne osady węglanowe są deponowane dzięki działaniu prądów zawiesinowych; muły są złożone z elementów szkieletowych otwornic planktonicznych, nannoplanktonu i in. Na luźny materiał węglanowy oddziaływują te same czynniki mechaniczne, którym jest poddany materiał klastyczny. Tworzą się podobne formy akumulacji wraz z charakterystycznymi strukturami depozycyjnymi, erozyjnymi i deformacyjnymi. Istotną cechą materiału węglanowego jest jego autochtoniczność w przeciwieństwie do transportowanego materiału klastycznego. Znaczącą różnicą między terygenicznymi osadami klastycznymi a węglanowymi jest podatność tych ostatnich na procesy diagenetyczne, głównie natury chemicznej. Rozpuszczanie, rekrystalizacja, dolomityzacja i inne procesy diagenetyczne mogą powodować zacieranie pierwotnych cech strukturalnych.

Węglanowe skały osadowe są zbudowane głównie z kalcytu i dolomitu. Do badania skał węglanowych wykorzystuje się różnorodne techniki mikroskopowe, takie jak katodoluminescencja, skaningowa mikroskopia elektronowa, analiza inkluzji fluidalnych. Przeprowadza się analizy chemiczne przy użyciu mikrosondy elektronowej i analizy izotopowe w celu określenia środowiska sedymentacji.

Lekcja skierowana do uczniów szkół ponadpodstawowych. Grupa może liczyć maksymalnie 30 osób.