Zaloguj
Zrozumieć Ziemię> Wycieczki> Skarpa warszawska> 1.1 Bielany

Punkt wycieczkowy 1.1 (SW 1.1) BIELANY – źródło (zdrój z 1835)

Uczniowie uczą się posługiwania planem miasta i mapami; na przykładzie Wisły poznają rzeźbotwórczą rolę wód płynących i znaczenie gospodarczego wód podziemnych, wpływ budowy geologicznej na rzeźbę terenu oraz omawiają problematykę zagrożeń i ochrony doliny Wisły.

Podstawa programowa - gimnazjum

posługiwanie się planem miasta, mapą topograficzną i geologiczną; omówienie rzeźbotwórczej roli wód płynących; przedstawienie znaczenia gospodarczego wód podziemnych.

Podstawa programowa - liceum

omówienie wpływu budowy geologicznej na rzeźbę terenu; pokazanie krajobrazowej i gospodarczej funkcji Wisły; omówienie problemu zagrożeń i ochrony doliny Wisły.

Cele ogólne:

  1. Uświadomienie zmian w krajobrazie spowodowanych przez działalność lądolodów oraz rzek.
  2. Poznanie mechanizmów kształtujących rozwój doliny rzecznej.
  3. Przedstawienie zagrożeń doliny rzecznej.

Cele szczegółowe:

  1. Uczeń definiuje pojęcie skały osadowej.
  2. Uczeń wymienia główne skały pochodzenia lodowcowego i rzecznego.
  3. Uczeń wyjaśnia, co to jest erozja rzeczna i erozja lodowcowa.
  4. Uczeń tłumaczy znaczenie słów: egzaracja, akumulacja, erozja, denudacja, taras zalewowy, taras nadzalewowy, osady lodowcowe, osady wodnolodowcowe, osady międzymorenowe.
  5. Uczeń określa, co to jest skarpa warszawska.
  6. Uczeń wyjaśnia związek budowy geologicznej z rzeźbą terenu na podstawie skarpy warszawskiej.
  7. Uczeń uzasadnia konieczność ochrony dolin rzecznych.
  8. Uczeń potrafi:
    • zlokalizować trasę przejazdu i źródło na Bielanach na mapie topograficznej i geologicznej;
    • rozpoznać w terenie tarasy rzeczne.

Cele wychowawcze:

  1. Wdrażanie uczniów do samodzielnego zbierania informacji.
  2. Kształtowanie postawy sprzeciwu wobec niszczenia środowiska naturalnego (zaśmiecanie wąwozów, zanieczyszczanie wód ściekami, budownictwo powodujące powstawanie osuwisk).

Metody pracy:

  • Podająca:nauczyciel charakteryzuje, w oparciu o przewodnik, wodę wypływającą ze źródła.
  • Obserwacji: uczniowie obserwują odsłonięcie piasków na skraju Lasu Bielańskiego oraz wypływ źródła: na Bielanach.
  • Poszukująca: na mapach topograficznej i geologicznej uczniowie lokalizują trasę przejazdu i źródło

Formy pracy:
indywidualna

Środki dydaktyczne:
Plan Warszawy w skali 1:30 000; mapa topograficzna w skali 1:10 000 układ 92 arkusze: Łomianki-Dąbrowa Leśna, Warszawa-Tarchomin, Warszawa-Żoliborz, Warszawa-Praga, Warszawa-Śródmieście, Warszawa-Górny Mokotów; fragmenty map geologicznych w skali 1:50 000 włączone do opisu trasy wycieczki; naczynie do pomiaru wydajności źródła.

Zadania:

  1. Posługiwanie się mapą topograficzną i geologiczną. Lokalizacja miejsca na mapie. Prześledzenie na mapie dotychczasowej trasy.
  2. Rozpoznawanie w terenie elementów budowy doliny: taras zalewowy, taras nadzalewowy, wąwóz, starorzecze.
  3. Wskazanie działań człowieka powodujących degradacje doliny rzecznej (powstawanie osuwisk).
  4. Obserwacja źródła i próba oceny wydajności za pomocą naczynia o znanej pojemności.
  5. Wypełnienie karty ćwiczeń.

Dyskusja:

    Cykliczność odradzania się rzeki w kolejnych ciepłych (czy tylko ciepłych?) okresach plejstocenu

Karty ćwiczeń:
SW 1.1.1

Zalecana literatura:

  • Biernacki Z., Kazimierski J., Wróblewski A., 1990. Środowisko przyrodnicze Warszawy. PWN, Warszawa.
  • *Różycki S.Z., 2006. Dzieje Warszawy widziane okiem geologa. Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego, 419.

Gwiazdką oznaczono pozycje literatury będące rozdziałami w książkach lub artykułami w czasopismach geologicznych