Punkt wycieczkowy 1.2 (GŚ 1.2) KIELCE – ŚLICHOWICE

Uczniowie zobaczą najpiękniejszy w Górach Świętokrzyskich przykład fałdów obalonych i leżących. Zapoznają się z procesami geologicznymi, które doprowadziły do ich powstania. Poznają procesy geomorfologiczne kształtujące rzeźbę terenu. Poszerzą swą wiedzę o wapieniach dewońskich i ich rodzajach. Powtórzą i utrwalą swoje wiadomości na temat zjawisk i procesów krasowych.

Podstawa programowa - gimnazjum:

• Posługiwanie się mapą turystyczną i geologiczną; omówienie rzeźbotwórczej roli wietrzenia;
• rozpoznawanie różnych typów wapieni (wapień, wapień marglisty, wapień gruzłowy);
• przedyskutowanie krajobrazowych i przyrodniczych walorów grzędy skalnej pomiędzy wyrobiskami kamieniołomu.

Czas trwania wycieczki pieszej:: 2 godz.

Cele ogólne:

1. Poznanie podstawowych procesów tektonicznych.
2. Poznanie związku między budową geologiczną a rzeźbą terenu.
3. Poznanie przejawów i przebiegu procesów wietrzenia.

Cele szczegółowe:

1. Uczeń nazywa skały odsłaniające się w kamieniołomie Ślichowice.
2. Uczeń porównujeskały widoczne w kamieniołomie Ślichowice i na Kadzielni.
3. Uczeń wyjaśnia , jak powstają struktury fałdowe.
4. Uczeń opisuje ruchy masowe i ich znaczenie dla środowiska.
5. Uczeń potrafi: zlokalizować rezerwat Ślichowice na planie Kielc i mapie geologicznej;
rozpoznać w odsłonięciu struktury tektoniczne (fałdy i uskoki) oraz formy morfologiczne (lej krasowy, mini-żleby i stożki usypiskowe)

Metody pracy:

• Podająca: nauczyciel mówi (na podstawie informacji zawartych we wstępie do wycieczki oraz w przewodniku wycieczkowym), gdzie leży punkt wycieczkowy i co można w nim zobaczyć.
• Obserwacji: uczniowie obserwują skały, strukturę fałdu, formy krasowe i stożki usypiskowe.
• Poszukująca: uczniowie na planie Kielc i mapie geologicznej lokalizują rezerwat Ślichowice, na planie kamieniołomu (przewodnik wycieczkowy Rys. GŚ 1.2.1) uczniowie identyfikują poszczególne stanowiska obserwacyjne; przy pomocy przewodnika wycieczkowego uczniowie odnajdują w kamieniołomie fałdy i ich elementy, stożki usypiskowe, mini-żleby oraz lej krasowy.

Formy pracy:zespołowa i indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• plan miasta Kielc;
• plan kamieniołomu Ślichowice,
• Góry Świętokrzyskie Mapa Geologiczno-Krajoznawcza 1: 200 000.

Zadania:

• Lokalizacja rezerwatu Ślichowce na planie Kielc i mapie geologicznej.
• Porównanie skał w Kamieniołomie Ślichowice i na Wietrzni i wyciągnięcie wniosków odnośnie wieku tych skał.
• Rozpoznawanie w ścianie kamieniołomu rodzajów (antyklina, synklina) i elementów budowy fałdów (skrzydło, przegub).
• Wytłumaczenie, dlaczego w kamieniołomie tworzą się mini-żleby i stożki usypiskowe.
• Odtworzenie kolejności zdarzeń geologicznych na podstawie obserwacji kamieniołomu Ślichowice (powstanie wapieni i łupków marglistych, ich sfałdowanie i zuskokowanie, wietrzenie: rozwój krasu i powstawanie osuwisk).
• Ustosunkowanie się do kwestii, czy zjawiska widoczne w kamieniołomie wystarczająco uzasadniają objęcie ochroną jego części.
• Wypełnienie karty ćwiczeń.

Karty ćwiczeń: GŚ 1.2.1

Zalecana literatura:

• Kasza A., Selerski B. 2012. Piesze wycieczki geologiczne po rezerwatach przyrody w Kielcach. Agencja JP, Kielce.
• Stupnicka E., Stempień-Sałek M., 2001. Poznajemy Góry Świętokrzyskie. Wycieczki geologiczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szczałubowie D.,W., Garus R., Pernal J., Mędrzak D., Kasza A., Selerski B. 2008. Rezerwaty przyrody w Kielcach. Przewodnik dla turystów i wycieczek szkolnych. Agencja JP. Kielce.
• Trela W., Salwa S.2012. Ścieżki geoturystyczne Kielc. Wydawnictwo Instytut Geografii Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Literatura uzupełniająca:

• Kotański Z., 1959. Przewodnik geologiczny po Górach Świętokrzyskich. tom 2, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa.
• Kotański Z., 1968. Z plecakiem i młotkiem w Góry Świętokrzyskie. Wydawnictwo Geol., Warszawa.
• Wróblewski T. 2008 – Rezerwaty przyrody nieożywionej na terenie miasta Kielc. Wydawnictwo Geopark Kielce.