Zaloguj
Zrozumieć Ziemię> Wycieczki> Góry Świętokrzyskie> punkt 1.3

Punkt wycieczkowy 1.3 (GŚ 1.3) KIELCE – KARCZÓWKA

W rezerwacie krajobrazowym Karczówka, zlokalizowanym na wzgórzu o tej samej nazwie, uczniowie zapoznają się z mineralizacją kruszcową skał środkowego i górnego dewonu oraz z rolą, jaką odegrało historyczne górnictwo kruszcowe w rozwoju regionu świętokrzyskiego.

Podstawa programowa - gimnazjum:

  • posługiwanie się mapą turystyczną i geologiczną;
  • omówienie związku miedzy budową geologiczną a rzeźbą terenu;
  • przedstawienie galeny (kruszec ołowiu), jako przykładu surowca naturalnego i jej wykorzystania przez człowieka;
  • pokazanie wykorzystania lokalnych skał dekoracyjnych w budownictwie sakralnym;
  • wskazanie przyrodniczych i krajobrazowych walorów rezerwatu Karczówka.

Podstawa programowa - liceum:

  • omówienie powstawania złóż kruszców ołowiu w związku z budową geologiczną;
  • działanie na rzecz restytucji i zachowania naturalnych elementów środowiska oraz śladów górnictwa historycznego.

Czas trwania wycieczki pieszej:: 1 godz.

Cele ogólne:

  1. Poznanie związku między budową geologiczną a rzeźbą terenu.
  2. Poznanie związku między budową geologiczną a występowaniem złóż galeny.
  3. Poznanie techniki historycznej eksploatacji kruszców ołowiu.

Cele szczegółowe:

  1. Uczeń tłumaczy, na podstawie mapy geologicznej, dlaczego Karczówka jest wzgórzem.
  2. Uczeń wyjaśnia , co to jest górnictwo historyczne.
  3. Uczeń wyjaśnia , co to są „marmury świętokrzyskie”.
  4. Uczeń tłumaczy znaczenie terminów: galena, kalcyt, żyła kruszconośna.
  5. Uczeń wyjaśnia związek budowy geologicznej z powstawaniem złóż kruszców ołowiu.
  6. Uczeń opisuje, jak dawniej wydobywano kruszec ołowiu.
  7. Uczeń uzasadnia potrzebę ochrony śladów górnictwa historycznego.
  8. Uczeń potrafi:
    • zlokalizować na planie miasta Kielc i mapie geologicznej rezerwat Karczówkę;
    • wytłumaczyć, jak doszło do powstania złóż kruszców ołowiu na Karczówce;
    • wytłumaczyć, jak zmieniło się znaczenie górnictwa kruszców ołowiu w czasie historycznym w porównaniu z obecną gospodarką.

Cele wychowawcze:

  1. Wytłumaczenie uczniom roli, jaką odegrało historyczne górnictwo kruszców w rozwoju gospodarczym kielecczyzny.

Metody pracy:

  • Podająca: nauczyciel mówi, gdzie leży punkt wycieczkowy i co można w nim zobaczyć.
  • Obserwacji: uczniowie obserwują skały dekoracyjne wykorzystane do budowy i wystroju kościoła; uczniowie obserwują panoramę Gór Świętokrzyskich; uczniowie obserwują ślady historycznej eksploatacji galeny.
  • Poszukująca: uczniowie planie Kielc i mapie geologicznej lokalizują rezerwat, na tablicach informacyjnych edukacyjnej Ścieżki geologiczno-kruszcowo-górniczej uczniowie szukają informacji na temat dawnych sposobów wydobycia galeny; uczniowie szukają w terenie żył kalcytowych i kruszconośnych oraz okruchów galeny.

Formy pracy:zespołowa.

Środki dydaktyczne:

  • plan miasta Kielc;
  • Góry Świętokrzyskie Mapa Geologiczno-Krajoznawcza 1: 200 000;
  • tablice informacyjne Ścieżki geologiczno-kruszcowo-górniczej.

Zadania:

  1. Lokalizacja wzgórza Karczówka na planie Kielc i mapie geologicznej.
  2. Obserwacja panoramy Gór Świętokrzyskich z wieży kościoła Św. Boromeusza.
  3. Rozpoznanie różnych rodzajów świętokrzyskich skał wykorzystanych do budowy i wystroju kościoła Św. Boromeusza.
  4. Znalezienie w terenie śladów dawnych robót górniczych.

Zalecana literatura:

  • Kotański Z., 1959. Przewodnik geologiczny po Górach Świętokrzyskich. tom 2. Wydawnictwo Geol., Warszawa
  • Trela W., Salwa S.2012. Ścieżki geoturystyczne Kielc. Wydawnictwo Instytut Geografii Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
  • Wołoszyńska E., Wołoszyński M., 2010. Góry Świętokrzyskie. Przewodnik turystyczny. Wydawnictwo Muza SA, Kielce.
  • Wróblewski T. 2008 – Rezerwaty przyrody nieożywionej na terenie miasta Kielc. Wydawnictwo Geopark Kielce.

Uzupełniająca literatura:

  • *Kowalczewski Z., 1972. Kielce jako ośrodek staropolskiego górnictwa i hutnictwa. W: Dzieje i technika świętokrzyskiego górnictwa i hutnictwa kruszcowego. Wydawnictwo Geol., Warszawa.
  • *Rubinowski Z., 1995. Geologia, minerały i górnictwo złóż kruszców ołowiu typu karczówkowskiego w okolicach Kielc. W: Karczówka. Wydawnictwo Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce.
  • *Rubinowski Z., Wójcik Z., 1978. Odsłonięcia geologiczne Kielc i okolic oraz problemy ich ochrony i zagospodarowania. Prace Muzeum Ziemi, z. 29.
  • *Wójcik Z., 1995. Z dziejów rozpoznania geologicznego i górniczego Karczówki. W: Karczówka. Wydawnictwo Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce.
  • *Wróblewski T., 1972. Metody badań stanowisk górnictwa i hutnictwa kruszcowego w Górach Świętokrzyskich. W: Dzieje i technika świętokrzyskiego górnictwa i hutnictwa kruszcowego. Wydawnictwo Geol., Warszawa.
  • Wróblewski T., 2012. Śladami dewońskiego morza i kieleckich gwarków. Urząd Miasta Kielce.