Zaloguj
Zrozumieć Ziemię> Wycieczki> Góry Świętokrzyskie> punkt 1.4

Punkt wycieczkowy 1.4 (GŚ 1.4) KIELCE – WIETRZNIA

Uczniowie zapoznają się ze zjawiskami geologicznymi w Rezerwacie Przyrody Nieożywionej „Wietrznia” im. Zbigniewa Rubinowskiego. Zapoznają się z procesami geologicznymi i geomorfologicznymi, zapisanymi w rozległych ścianach nieczynnego kamieniołomu, którego malownicza sceneria przypomina wąwóz skalny. Ponadto poznają skały osadowe i skamieniałości wieku dewońskiego, efekty działania procesów górotwórczych – fałdy i uskoki, przejawy mineralizacji, efekty wietrzenia w permie w warunkach pustynnych, zjawiska krasowe różnych etapów działania krasu.

Warto jest skorzystać z tablic informacyjnych o treści geoedukacyjnej, rozmieszczonych na trasie wycieczki w kilku atrakcyjnych miejscach. Wycieczkę w rezerwacie można połączyć z wizytą w Centrum Geoedukacji, zlokalizowanym na południowy wschód od wyrobisk kamieniołomu.

Podstawa programowa - gimnazjum:

  • posługiwanie się mapą turystyczną i geologiczną;
  • omówienie transgresji morskiej na obszar Gór Świętokrzyskich w późnym dewonie;
  • przedstawienie wapienia jako surowca mineralnego i jego wykorzystania w gospodarce.

Podstawa programowa - liceum:

  • opisanie odsłonięcia geologicznego z uwzględnieniem takich elementów jak, rodzaj skał, obecność skamieniałości, struktury sedymentacyjne, zaleganie warstw, zjawiska tektoniczne, mineralizacja, zjawiska krasowe i procesy rzeźbotwórcze;
  • charakterystyka zjawisk krasowych w nawiązaniu do krasu aktywnego i kopalnego;
  • poruszenie problemu aktualizmu zjawisk i ciągłości procesów geologicznych;
  • przedyskutowanie sposobów zagospodarowania nieczynnych kamieniołomów w aspekcie ochrony przyrody nieożywionej i geoedukacji.

Czas trwania wycieczki pieszej: ok. 2 godz.
Zalecane jest zwiedzenie ekspozycji geologicznej w Centrum Geoedukacji na Wietrzni oraz przejście z przewodnikiem po ścieżce edukacyjnej. Należy dokonać wcześniejszej rezerwacji telefonicznie lub pocztą elektroniczną .
Czas zwiedzania Geocentrum ok. 2 godz.,
przejście ścieżką edukacyjną ok. 1 godz.

Cele ogólne:

  1. Poznanie różnych rodzajów osadowych skał wapiennych.
  2. Poznanie zjawisk tektonicznych.
  3. Poznanie zasady aktualizmu geologicznego na podstawie efektów wietrzenia, które zachodziło w permie w warunkach lądowych.

Cele szczegółowe:

  1. Uczeń wyjaśnia, na jakie cechy i zjawiska zwraca się uwagę przy opisie odsłonięć i obiektów geologicznych.
  2. Uczeń podaje przykłady struktur tektonicznych występujących w rezerwacie.
  3. Uczeń opisuje formy krasowe napotkane w rezerwacie.
  4. Uczeń wyjaśnia znaczenie procesów tektonicznych dla budowy geologicznej południowej części miasta Kielc.
  5. Uczeń dostrzega celowość ochrony dziedzictwa przyrodniczego, od ochrony poszczególnych obiektów i ekosystemów po zespoły krajobrazowe.
  6. Uczeń potrafi:
    • zlokalizować na planie Kielc i mapie geologicznej rezerwat Wietrznia;
    • opisać zjawiska geologiczne (tektonikę, kras) w kamieniołomie i wykonać zdjęcie struktur tektonicznych;
    • rozpoznać skamieniałości;
    • przedstawić kolejność procesów geologicznych.

Metody pracy:

  • Podająca: nauczyciel informuje, gdzie leży punkt wycieczkowy i co można w nim zobaczyć; przewodnik po wystawie Centrum Geoedukacyjnego oraz po ścieżce dydaktycznej informuje historii geologicznej Gór Świętokrzyskich w okresie dewonu: jakie wydarzenia miały wówczas miejsce, jakie organizmy wtedy żyły.
  • Obserwacji: uczniowie obserwują skały, skamieniałości, zjawiska geologiczne a także eksponaty na wystawie.
  • Poszukująca: uczniowie na planie Kielc, mapie turystycznej i geologicznej Gór Świętokrzyskich lokalizują rezerwat Wietrznia; poszukują skamieniałości i efektów zjawisk geologicznych – struktur tektonicznych, form krasowych; na tablicach informacyjnych szukają wiadomości na temat dewońskiej historii Gór Świętokrzyskich. W oparciu o zebrane informacje wypełniają kartę ćwiczeń

Formy pracy: indywidualna.

Środki dydaktyczne:

Zadania:

  1. Lokalizacja rezerwatu Wietrznia na planie Kielc i mapie geologicznej.
  2. Dokonanie samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela albo przewodnika z Centrum Geoedukacji, pomiaru biegu i upadu wybranej warstwy skalnej.
  3. Znalezienie skamieniałości i określenie grupy, do jakiej należą (ramienionogi, koralowce).
  4. Odszukanie na ścianach kamieniołomu uskoków tektonicznych.
  5. Znalezienie form krasowych i osadów terra rossa.
  6. Porównanie skał w kamieniołomach na Wietrzni i Kadzielni.
  7. Wypełnienie karty ćwiczeń.

Karty ćwiczeń: GŚ 1.4.1; 1.4.2.

Zalecana literatura:

  • Kasza A., Selerski B. 2012. Piesze wycieczki geologiczne po rezerwatach przyrody w Kielcach. Agencja JP, Kielce
  • Stupnicka E, Stempień-Sałek M. 2006. Poznajemy Góry Świętokrzyskie. Wycieczki geologiczne. PWN, Warszawa.
  • Szczałubowie D.,W., Garus R., Pernal J., Mędrzak D., Kasza A., Selerski B. 2008. Rezerwaty przyrody w Kielcach. Przewodnik dla turystów i wycieczek szkolnych. Agencja JP. Kielce.
  • *Złonkiewicz Z. Zjawiska geologiczne w rezerwacie przyrody nieożywionej Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego. W: Trela W., Złonkiewicz Z. (red.) 2009. Perspektywy rozwoju geoparków w regionie świętokrzyskim. KTN. Oddział Świętokrzyski Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Kielce, 2009.

Uzupełniająca literatura:

  • Kędracki J. 2012. Przewodnik. Świętokrzyski Szlak Archeo-Geologiczny. ROT Woj. Świętokrzyskiego.
  • Kotański Z., 1959. Przewodnik geologiczny po Górach Świętokrzyskich. tom 2. Wydawnictwo Geol., Warszawa
  • Trela W., Salwa S.2012. Ścieżki geoturystyczne Kielc. Wydawnictwo Instytut Geografii Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
  • Wróblewski T. 2008 – Rezerwaty przyrody nieożywionej na terenie miasta Kielc. Wydawnictwo Geopark Kielce.