Zaloguj
Zrozumieć Ziemię> Wycieczki> Góry Świętokrzyskie> punkt 4.2

Punkt wycieczkowy 4.2 (GŚ 4.2) REZERWAT MILECHOWY

Uczniowie zwiedzą Rezerwatu Przyrody Milechowy stanowiący zakątek Pasma Przedborsko-Małogoskiego o wyjątkowych walorach przyrodniczych. Zapoznają się z procesami geologicznymi i geomorfologicznymi oraz związkiem budowy geologicznej ze współczesną rzeźbą terenu. Ponadto poznają wapienie wieku późnojurajskiego, efekty działania procesów krasowych (jaskinie) i efekty działania procesów tektonicznych (fałdy i uskoki). Istnieje możliwość poszerzenia tematyki wycieczki o sferę zagadnień dotyczących botaniki i archeologii, ekologii oraz szeroko rozumianej ochrony środowiska.

Podstawa programowa - gimnazjum:

  • posługiwanie się mapą turystyczną i geologiczną;
  • opisanie cech wapieni górnojurajskich;
  • omówienie transgresji morza w górnej jurze na obszarze świętokrzyskim;
  • poznanie struktur tektonicznych (uskok, fałd); omówienie związku budowy tektonicznej z morfologią terenu, obserwowanego w różnych skałach;
  • scharakteryzowanie środowiska przyrodniczego.

Podstawa programowa - liceum:

  • obserwacja odsłonięcia geologicznego z uwzględnieniem takich elementów, jak: rodzaj skał, struktury sedymentacyjne, obecność skamieniałości, krzemieni, mineralizacji, zaleganie warstw (bieg i upad), zjawiska tektoniczne, krasowe i procesy rzeźbotwórcze;
  • omówienie zjawisk i procesów krasowych;
  • pokazanie elementów ekosystemu siedliska leśnego na podłożu wapiennym w obszarze wyżynnym;
  • przedstawienie roli rezerwatów w zachowaniu naturalnych elementów środowiska.

Czas trwania wycieczki pieszej: ok. 5 godz.

Cele ogólne:

  1. Poznanie różnych rodzajów skał osadowych.
  2. Poznanie związku między budową geologiczną a rzeźbą terenu.
  3. Poznanie stanu zachowania i zagospodarowania typowego obszaru chronionego.

Cele szczegółowe:

  1. Uczeń charakteryzuje różne typy wapieni górnojurajskich.
  2. Uczeń wyjaśnia, co to są procesy tektoniczne i jakie mają znacznie dla budowy geologicznej obszaru.
  3. Uczeń tłumaczy, jak na podstawie obserwacji geologicznych można ustalić kolejność zdarzeń i odczytać historię rozwoju danego obszaru.
  4. Uczeń wyjaśnia, jak użytkowanie terenu wpływa na stan zachowania i odsłonięcia obiektów geologicznych.
  5. Uczeń tłumaczy znaczenie pojęć: struktura skały osadowej, wapień oolitowy, kras, forma skałkowa.
  6. Uczeń wyjaśnia związek budowy geologicznej z rzeźbą terenu.
  7. Uczeń uzasadnia celowość ochrony dziedzictwa przyrodniczego, od ochrony poszczególnych obiektów i ekosystemów, po zespoły krajobrazowe.
  8. Uczeń potrafi:
    • zlokalizować rezerwat na mapie topograficznej i geologicznej;
    • zmierzyć bieg i upad warstw;
    • wyodrębnić etapy w geologicznej historii obszaru;
    • wskazać współczesne procesy geologiczne;
    • wskazać zagrożenia dla dziedzictwa przyrodniczego, w tym przyrody nieożywionej.

Cele wychowawcze:

  1. Kształtowanie postawy proekologicznej, ze zwróceniem uwagi na wieloaspektowość zagadnień, związanych z ochroną obszaru i poszczególnych obiektów na jego terenie.
  2. Uświadomienie roli edukacyjnej, jaką spełniają rezerwaty przyrody.

Metody pracy:

  • Podająca: nauczyciel informuje, gdzie leży punkt wycieczkowy i co można w nim zobaczyć.
  • Obserwacji: uczniowie obserwują utwory piaszczysto-żwirowe na powierzchni tarasu wodnolodowcowego, odsłonięcia wapieni, zjawiska krasowe i tektoniczne w wąwozie oraz grzbiecie i zboczach Góry Bolmińskiej, Brodowej, Milechowskiej i Krzemionki, ponadto dostrzegają zagrożenia obiektów o uznanych walorach estetycznych i naukowych.
  • Poszukująca: na mapach topograficznej i geologicznej uczniowie lokalizują odsłonięcia geologiczne; w słowniczku i przewodniku wycieczkowym wyszukują i podają znaczenie wyrażeń: taras wodnolodowcowy, wapień oolitowy.

Formy pracy:indywidualna.

Środki dydaktyczne:

  • Mapa turystyczna Gór Świętokrzyskich w skali 1:75 000;
  • Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000 Arkusz Piekoszów (814), Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1986;
  • Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski w skali 1:50 000 Arkusz Chęciny (850), Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1971;
  • link: strona http://www.malogoszcz.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=111&menu=112&strona=1;
  • Tabela stratygraficzna;
  • kompas i kątomierz lub kompas geologiczny;
  • młotek;
  • aparat fotograficzny.

Zadania:

  1. Zlokalizowanie rezerwatu na mapie topograficznej i geologicznej.
  2. Odszukanie w terenie form krasowych i ich nazwanie.
  3. Opisanie, jak powstaje wapień oolitowy.
  4. Wypełnienie kart ćwiczeń.

Karty ćwiczeń: GŚ 4.2.1. 4.2.2, 4.2.3.

Dyskusja:

  1. Czy któryś z obiektów na terenie rezerwatu zasługuje na objęcie dodatkową ochroną w formie pomników przyrody?
  2. Czy w obecnym stanie udostępnienie i informacja o walorach edukacyjnych rezerwatu pozwala na ich pełne wykorzystanie?
  3. Czy obecność Cementowni Małogoszcz wpływa na stan zachowania przyrody w Rezerwacie Milechowy?

Zalecana literatura:

  • Urban J. (red.) 1996. Jaskinie regionu świętokrzyskiego. Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Warszawa.
  • *Złonkiewicz Z., 1994. Budowa geologiczna i zjawiska krasowe na Górze Milechowskiej koło Małogoszcza w Górach Świętokrzyskich. Przegląd Geologiczny, 7.