Punkt wycieczkowy 6.4 (GŚ 6.4) GROMADZICE

Stanowisko dobrze obrazuje kopalny zapis zmian środowiska w czasie wczesnej jury, wraz ze skamieniałościami roślin i zwierząt. Doskonale widać gleby kopalne, korzenie dawnych roślin i procesy prowadzące do powstawania węgla. Odsłonięcie zawiera szeroki inwentarz skał powstających w środowiskach rzecznych, deltowych i przybrzeżnych, widać tez powierzchnie zalewów morskich (transgresji). Jest to też miejsce, w którym można śledzić współczesne procesy kształtujące krajobraz: głęboko wcięte doliny, erozję boczną i wsteczną.

Podstawa programowa - gimnazjum:

• posługiwanie się mapą turystyczną i geologiczną;
• poznanie skamieniałości roślin i zwierząt wczesno jurajskich oraz form ich zachowania;
• przedstawienie procesu powstawania węgla;
• przedstawienie wykorzystania piaskowców dolnojurajskich, jako surowca mineralnego.

Czas trwania: około 3 godz. 30 min.

Cele ogólne:

1. Poznanie warunków środowiskowych, jakie panowały we wczesnej jurze na obszarze północnej części Gór Świętokrzyskich i ich wpływu na powstawanie węgla.
2. Poszukiwanie skamieniałości i próba samodzielnego odtworzenia historii geologicznej obszaru Gromadzic.

Cele szczegółowe:

1. Uczeń nazywa skały odsłaniające się w punkcie wycieczkowym.
2. Uczeń opisuje charakterystyczne cechy piaskowców (barwę, uławicenie, wielkość ziarna, formy i struktury sedymentacyjne).
3. Uczeń wyjaśnia przyczyny powstawania struktur sedymentacyjnych w skałach osadowych.
4. Uczeń definiuje pojęcie gleby kopalnej.
5. Uczeń rozpoznaje w odsłonięciu poziomy gleb kopalnych i węgla.
6. Uczeń opisuje, w jaki sposób powstają gleby kopalne i węgiel.
7. Uczeń podaje przykłady zastosowania piaskowców w gospodarce.
8. Uczeń potrafi:
   • zlokalizować odsłonięcie na mapie turystycznej i geologicznej;
   • samodzielnie poszukiwać i rozpoznawać skamieniałości właściwe i śladowe;
   • interpretować historię geologiczną na podstawie skamieniałości właściwych i śladowych .

Cele wychowawcze:

1. Zachowanie bezpieczeństwa w czasie zajęć terenowych
2. Kształtowanie postawy proekologicznej poprzez uzasadnienie konieczności ochrony fragmentu doliny rzeki Kamionki i skarpy z odsłonięciami.

Metody pracy:

• Podająca: komentarz opiekuna wycieczki na temat zwiedzanego obiektu, odczytywanie informacji z przewodnika wycieczkowego.
• Obserwacji: zwiedzanie odsłonięcia.
• Poszukująca: uczniowie szukają skamieniałości, poziomów gleb kopalnych i węgla.

Formy pracy:grupowa i indywidualna

Środki dydaktyczne:

• Mapa turystyczna Gór Świętokrzyskich w skali 1:75 000 lub 1:100 000;
• Mapa Geologiczno-Krajoznawcza 1:200 000;
• karta ćwiczeń GŚ 6.4.1;
• Tabela stratygraficzna;
• lupa;
• młotek.

Zadania:

1. Lokalizacja punktu wycieczkowego na mapie topograficznej, turystycznej i geologicznej.
2. Obserwacja skał w odsłonięciu.
3. Szukanie i oznaczanie skamieniałości.
4. Umiejscowienie punktu wycieczkowego w Tabeli stratygraficznej.
5. Wypełnienie karty ćwiczeń.

Karty ćwiczeń: GŚ 6.4.1; 6.4.2.

Dyskusja:

1. Co mogło być przyczyną zmian środowiska w czasie geologicznym w nawiązaniu do stanowiska w Gromadzicach?
2. Jakie zagrożenia dla okolicznej ludności może dziś nieść niewielka rzeka Kamionka przepływająca przez Gromadzice?

Zalecana literatura:

• Gierliński, G. 1995. Śladami polskich dinozaurów. Polska Oficyna Wydawnicza BGW.
• *Gierliński G., Pieńkowski G., Wcisło-Luraniec E. 2000. Świętokrzyski park jurajski. Wszechświat, 4-6.