Login
Odpady wydobywcze> Rodzaje odpadów> Podgrupa 01 05> Kod 01 05 04

Kod odpaduGaz łupkowy

01 05 04

Nazwa odpadów według katalogu odpadów

Płuczki i odpady wiertnicze z odwiertów wody słodkiej

Nazwa potoczna odpadu

Odpady wiertnicze, zużyta płuczka

Właściwości odpadów

Właściwości chemiczne odpadu zależą od: w właściwości przewiercanej skały, rodzaju płuczki, rodzaju urządzeń wiertniczych, technologii wiercenia, sposobu przetworzenia (np. odwadnianie).

Mobilnymi w środowisku substancjami, zawartymi w odpadach wiertniczych są głównie jony soli (sodowe i chlorkowe). Zawartość substancji ropopochodnych w odpadach jest niewielka, a metale obecne są w postaci trudnorozpuszczalnych związków i nie przechodzą do ekstraktów wodnych. W przypadku odpadów niezasolonych zagrożenia środowiska są niewielkie, natomiast w przypadku odpadów zasolonych (występują tam, gdzie przewiercane są złoża soli cechsztyńskich) są one znaczne i powinny być brane pod uwagę przy końcowym zagospodarowaniu. Zawartość chlorków dochodziła w zbadanych dotychczas odpadach do 86 000 mg/dm3, a siarczanów - do 18 000 mg/dm3. Bardzo wysokie było pH odpadów - do 11,4. Zawartość substancji rozpuszczonych wynosiła do 177 810 mg/kg.

Do głównych elementów lub substancji zawartych w odpadach wiertniczych można zaliczyć(J. Macuda, 2010):

  • środki chemiczne używane do sporządzania i regulacji parametrów technicznych płuczek wiertniczych,
  • płyny złożowe - np. sole pochodzące z przewiercanych interwałów. Zawartość jonów chlorkowych w odpadach wiertniczych jest wysoka lub bardzo wysoka, szczególnie z wierceń prowadzonych na obszarach Niżu Polskiego, gdzie przewiercane są interwały soli cechsztyńskich,
  • metale ciężkie (Pb, Cr, Cd, Cu, Zn, Mn, Fe) pochodzące z minerałów lub dodatków chemicznych stosowanych do sporządzania płuczki, z materiałów stosowanych do cementowania otworów, z elementów orurowania otworów lub zwierconych materiałów skalnych,
  • biocydy (środki zapobiegające procesom fermentacyjnym, którym łatwo podlegają w wysokiej temperaturze niektóre składniki płuczki),
  • substancje ropopochodne (tłuszcze, oleje i smary) stosowane w procesie wiercenia dla zapewnienia prawidłowej pracy urządzeń,
  • inhibitory korozji,
  • alkalia,
  • związki organiczne o dużym potencjale redukcyjnym,
  • środki powierzchniowo czynne,
  • produkty rozpadu składników chemicznych płuczek (trudne do zidentyfikowania).

Właściwości fizyczne odpadów są następujące:

  • odpad o konsystencji płynnej, półpłynnej lub stałej
  • zazwyczaj drobnoziarniste
  • często właściwości tiksotropowe
  • właściwości fizyczne odpadu zależne od: w właściwości przewiercanej skały, rodzaju płuczki, technologii wiercenia oraz innych czynników związanych z wykonywanym odwiertem, sposobu przetworzenia (np. odwadnianie)

Drobnodyspersyjna frakcja odpadów wiertniczych może kumulować zanieczyszczenia szkodliwe dla środowiska. Stanowi ona niekiedy 70-80 % fazy stałej, i reprezentowana jest głownie przez krzemiany o strukturze warstwowej (smektyt), węglany (kalcyt, dolomit), a także bezpostaciową krzemionkę, wodorotlenki żelaza i manganu.

Źródła i procesy wytwarzania odpadów

Odpady wytwarzane są przez firmy poszukujące złóż surowców, prowadzące poszukiwania metodami otworowymi.

Źródłem powstawania odpadów jest proces wiercenia i prób w odwiercie. Zasadniczą częścią odpadów wytwarzanych podczas wykonywania otworów są zwierciny (ich udział szacuje się na 50 -75%). Odpady powstają w wyniku oddzielenia fazy stałej od płuczki na sitach wibracyjnych oraz innych urządzeniach, np. odpiaszczacze, odmulacze, wirówki. Odpady wydobywcze, tj. płuczki wiertnicze powstają również wtedy, gdy następuje zmiana parametrów wiercenia i płuczka jest wymieniana na inny rodzaj lub po zakończeniu prac. Odpady te stanowią także wody technologiczne zmieszane z płuczką oraz płyny z wykonywanych zabiegów technologicznych podczas wiercenia, a także resztki zaczynów cementowych pochodzące z procesów cementowania rur i wykonywania tzw. korków cementowych w otworze.

Ilości wytwarzanych odpadów

Odpady o kodzie 01 05 04 zostały wytworzone w ilości:

  • w 2006 r. - bd,
  • w 2007 r. - bd,
  • w 2008 r. - bd,
  • w 2009 r. - 117,0 Mg,
  • w 2010 r. - 447,4 Mg.

W poniższej tabeli przedstawiono wytwarzane ilości odpadów (w Mg) o kodzie 01 05 04 w latach 2006-2010 w poszczególnych województwach.

Województwo 2006 rok 2007 rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok
dolnośląskie bd bd bd 0,0 400,0
opolskie bd bd bd 0,0 47,4
śląskie bd bd bd 117,0 0,0
Razem bd bd bd 117,0 447,4
Liczba wytwórców* bd bd bd 1 3

bd - dane będą sukcesywnie uzupełniane

*według Wojewódzkich Systemów Odpadowych

Zagospodarowanie odpadów

Podstawową metodą zagospodarowania odpadów o kodzie 01 05 04 w latach 2009 - 2010 było unieszkodliwianie.

W 2009 roku poddano procesom odzysku 117,0 Mg odpadów zaliczonych do rodzaju 01 05 04, tj. 100% ilości wytworzonej.

W 2009 r. unieszkodliwiono 512,0 Mg odpadów o kodzie 01 05 04, co stanowiło 437,6% ich wytworzonej ilości. Oznacza to, że w 2009 r. procesom unieszkodliwiania poddawano także odpady wytworzone w latach wcześniejszych i magazynowane.

W 2010 r. unieszkodliwiono 198,0 Mg odpadów, co stanowiło 44,2% wytworzonej ilości.

Rok Odpady wytworzone Odpady poddane procesom odzysku Odpady poddane procesom unieszkodliwienia
Mg Mg % Mg %
2008 bd 0 0 0 0
2009 117,0 117,0 100,0 512,0 437,6
2010 447,4 0 0 198,0 44,2

Główne problemy

Do głównych cech, które utrudniają dalsze wykorzystanie odpadów wiertniczych należą:

  • zawartość substancji toksycznych,
  • zawartość metali ciężkich (zazwyczaj Cr, Cu, Pb, Zn),
  • zawartość soli niektórych pierwiastków alkalicznych w postaci chlorków (zazwyczaj K i Na), siarczanów czy wodorowęglanów występujących w nadmiernych ilościach.