Punkt wycieczkowy 1.3 (JKC 1.3) KAMIENIOŁOM SADOWA GÓRA W JAWORZNIE

Uczestnicy wycieczki poznają jeden z ciekawszych kamieniołomów w regionie śląskim o wyjątkowych walorach przyrodniczych i geologicznych. W obrębie wyrobiska znaleźć można skamieniałości triasowe – bezkręgowce i kręgowce, zobaczyć liczne struktury geologiczne.

Podstawa programowa - gimnazjum

omówienie transgresji morza wapienia muszlowego jako jednego z ważniejszych wydarzeń w przeszłości geologicznej Polski i związanej z nią genezy wapieni wapienia muszlowego; rozpoznawanie skamieniałości triasowych; przedstawienie wapieni triasowych jako surowce skalnego.

Podstawa programowa - liceum

obserwacja odsłonięcia geologicznego; opisanie wapieni triasowych ze zwróceniem uwagi na struktury sedymentologiczne (megariplemarki); poznanie bezkręgowców i gadów triasowych; przedstawienie propozycji zagospodarowania kamieniołomu dla celów edukacyjnych.

Cele ogólne:

1. Poznanie budowy geologicznej triasowych osadów obszaru Górnego Śląska.
2. Rozpoznawanie podstawowych skamieniałości triasowych.
3. Poznanie metod wykonywania prostych pomiarów w terenie.

Cele szczegółowe:

1. Uczeń opisuje skały widoczne w obrębie kamieniołomu.
2. Uczeń wyjaśnia, do czego służą proste przyrządy pomiarowe: taśma miernicza, kompas.
3. Uczeń tłumaczy, jak powstają struktury sedymentacyjne – riplemarki i pogrązy.
4. Uczeń wyjaśnia, w jaki sposób powstają skamieniałości śladowe.
5. Uczeń uzasadnia potrzebę ochrony miejsc o dużej wartości przyrodniczej i edukacyjnej.
6. Uczeń potrafi:
• obliczyć wysokość ścian kamieniołomu;
• wyróżnić i nazwać poszczególne typy wapieni;
• znaleźć i oznaczyć skamieniałości.

Cele wychowawcze:

1. Zachowanie bezpieczeństwa w czasie zajęć terenowych.

Metody pracy:

• Podająca:komentarz opiekuna wycieczki na temat zwiedzanego obiektu, odczytywanie informacji z tablic edukacyjnych.
• Obserwacji:zwiedzanie kamieniołomu: obserwacja skał i skamieniałości.
• Poszukująca:zbieranie okazów skał i skamieniałości (stworzenie własnej kolekcji).

Formy pracy:
indywidualna

Zadania:

1. Obserwacja skał, skamieniałości i struktur sedymentacyjnych w kamieniołomie
2. Dokonywanie pomiarów wysokości ścian kamieniołomu oraz biegu i upadu warstw skalnych.
3. Wypełnienie karty ćwiczeń.

Karty ćwiczeń:
JKC 1.3.1; 1.3.2; 1.3.3.

Pomoce dydaktyczne:
taśma miernicza; kompas geologiczny; lupa; młotek; okulary ochronne; kalkulator; tablice informacyjne w kamieniołomie.

Dyskusja:

1. Podaj propozycje różnych form i sposobów zagospodarowania obiektów poeksploatacyjnych – starych wyrobisk górniczych, piaskowni, kamieniołomów itp.
2. Dlaczego w kamieniołomie Sadowa Góra spotykamy tak licznie występujące skamieniałości liliowców – trochity?

Zalecana literatura:

• Bailey J., Seddon T., 1996. Paleontologia. Seria Oxford Młodym. Polska Oficyna Wydawnicza BGW. Warszawa.
• Bardziński W., Nita J., 2010. Opracowanie walorów geologicznych dla wybranych stanowisk, na terenie zachodniego kamieniołomu Sadowa Góra II. Materiały Urzędu Miasta Jaworzno.
• Dzik J., 1992. Dzieje Życia na Ziemi. Wprowadzenie do paleobiologii. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
• Mizerski W., Ploch I., Sabath K., 2007. Tabela stratygraficzna – historia życia na Ziemi. Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

• Kielan-Jaworowska Z. (red.), 1963. Mały słownik paleontologiczny. Wiedza Powszechna.
• Mizerski W., Orłowski S., 2001. Geologia historyczna dla geografów. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa.
• Woźniak P., 2011. Przeszłość odległa w kronikach natury, czyli historia pod ziemią zapisana. Wydawnictwo Starostwa Powiatowego w Gliwicach, Gliwice-Bytom.