Punkt wycieczkowy 3.4 (JKC 3.4) BRAMA TWARDOWSKIEGO I WYWIERZYSKA. DOLINA WIERCICY

Punkt ten stanowi kontynuację zagadnień krasowych. Uczniowie zapoznają sie z kolejnymi formami krasu powierzchniowego, źródłami krasowymi oraz problemami hydrologicznymi doliny krasowej.

Podstawa programowa - gimnazjum

lokalizacja obiektów krasowych na mapie turystycznej; omówienie wietrzenia i erozji jako czynników rzeźbotwórczych, przedstawienie mechanizmu powstawania ostańców skalnych; rozpoznawanie form rzeźby terenu.

Podstawa programowa - liceum

omówienie etapów rozwoju rzeźby krasowej na obszarze północnej Jury Krakowsko-Częstochowskiej; przedstawienie wywierzysk w okolicach Złotego Potoku jako typowego przykładu źródeł krasowych.

Cele ogólne:

1. Poznanie efektów rzeźbotwórczej działalności zewnętrznych procesów geologicznych na obszarze północnej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
2. Poznanie specyfiki źródeł krasowych na przykładzie wywierzysk z okolic Złotego Potoku.

Cele szczegółowe:

1. Uczeń wyjaśnia, w jaki sposób woda modeluje krajobraz.
2. Uczeń wymienia podstawowe formy krasowe rozpoznawalne w rzeźbie terenu.
3. Uczeń tłumaczy proces powstawania ostańców typu bram i mostów skalnych.
4. Uczeń wyjaśnia, w jaki sposób powstają wywierzyska.
5. Uczeń uzasadnia potrzebę ochrony miejsc o dużej wartości geologicznej.
6. Uczeń potrafi:
• zmierzyć wysokość bramy skalnej;
• określić warunki i etapy powstawania rzeźby krasowej;
• wykazać specyfikę źródeł krasowych;
• zaproponować sposoby ochrony wartościowych obiektów przyrodniczych.

Cele wychowawcze:

1. Wzbudzenie postawy szacunku wobec przyrody.
2. Uświadomienie negatywnego wpływu działalności człowieka na środowisko naturalne.

Metody pracy:

• Podająca:komentarz nauczyciela, odczytywanie informacji z tablic edukacyjnych.
• Obserwacji:oglądanie bramy skalnej i wypływu wody ze źródeł.
• Poszukująca:lokalizacja na mapie turystycznej wywierzysk.

Formy pracy:
indywidualna, zespołowa

Zadania:

1. Lokalizacja wywierzysk na mapie turystycznej.
2. Obserwacja powierzchniowych form skalnych i źródeł krasowych.
3. Dokonywanie prostych pomiarów w terenie: pomiar wysokości skały za pomocą taśmy mierniczej lub calówki, pomiar temperatury wody w źródle, pomiar wydajności źródła.

Środki dydaktyczne:
Jura Krakowsko-Częstochowska, mapa turystyczna 1:50 000 Wydawca Compass, Kraków, 2013; taśma miernicza lub calówka; termometr, plastikowy kubek o znanej objętości; tablice edukacyjne na trasie wycieczki.

Zalecana literatura:

• Bronisz S., Pucek K. J., Stróżecki A., 1994. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska. Przewodnik. Wydawnictwo EKO-GRAF, Wrocław.
• Chełmicki W., 2001 (red.). Źródła Wyżyny Krakowsko – Wieluńskiej i Miechowskiej. Zmiany w latach 1973 – 2000. Kraków.
• Zinkow J., 1977. Orle Gniazda i krajobrazy jurajskie. Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa.

Literatura uzupełniająca:

• Dulias R., Hibszer A., 2004. Województwo Śląskie – Przyroda, Gospodarka, Dziedzictwo kulturowe. Wydawnictwo Kubiak, Kraków.
• Hereźniak J., 2002. Rezerwaty przyrody ziemi częstochowskiej. Studium przyrodniczo-historyczne. Liga Ochrony Przyrody. Zarząd Okręgu w Częstochowie.
• Tyc A., 1994. Wartości przyrodnicze i kulturowe Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych na terenie województwa katowickiego – Przyroda nieożywiona. Wydawnictwo Zespołu Parków Krajobrazowych woj. katowickiego, Dąbrowa Górnicza.
• Tyc A., 2001. Najciekawsze obiekty i zjawiska przyrody nieożywionej Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. Wydawnictwo Zespołu Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego, Dąbrowa Górnicza – Będzin.