KUESTA JURAJSKA
Punkt wycieczkowy 3.3 (JKC 3.3)

Budowa geologiczna regionu Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, geneza progu morfologicznego – kuesty jurajskiej, aspekty hydrologiczne na Jurze.

Długość trasy przejazdu – 3,5 km,
czas przejazdu – ok. 15 min.
Czas pobytu w punkcie wycieczkowym: – 1 godz.

Opis trasy dojazdu:

Spod zamku w Bobolicach wracamy do głównej szosy nr 792. W Kotowicach skręcamy w prawo kierując się w stronę Żarek (Rys. JKC 3) . Po wjechaniu na wysokie wzniesienie za miejscowością Poręba, po lewej stronie drogi wjeżdżamy na parking przy ruinach kościoła Św. Stanisława.

Znajdujemy się w punkcie widokowym na tzw. kueście jurajskiej (50°36'55,28"N/ 19°22'53,81"E). Stoimy na krawędzi stromego progu morfologicznego o przebiegu NW-SE (północny zachód-południowy wschód). W kierunku zachodnim roztacza się stąd szeroka panorama pradoliny Warty, której dno w tym miejscu znajduje się ok. 70 m poniżej punktu widokowego (Fot. JKC 3.3.1) .

Pasma najwyższych wzniesień Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej budują skały wapienne jury górnej, które ku wschodowi chowają się łagodnie pod osady kredy (Rys. JKC 3.3.2) (Rys. JKC 3.3.2a) . Od południowego zachodu wychodnie skał jurajskich tworzą wyraźny próg morfologiczny, zwany kuestą. Jest to próg skalny powstały w wyniku selektywnej (wybiórczej, niejednorodnej) erozji, którego trzon stanowią nachylone warstwy o dużej odporności na procesy erozyjne. W tym przypadku są to twarde wapienie górnojurajskie. Spoczywają one na miękkich iłach i mułowcach jury środkowej stanowiących podłoże szerokiego obniżenia ciągnącego się wzdłuż kuesty (Rys. JKC 3.3.3) .

Wapienie budujące wyżynę są silnie skrasowiałe, przez co łatwo odprowadzają wody opadowe w głąb ziemi. Z tej przyczyny na terenie Jury występuje niewiele powierzchniowych cieków wodnych. Wpływają one w głąb masywu wapiennego i przenikają coraz głębiej aż nie natrafią na nieprzepuszczalne warstwy ilaste jury środkowej. Wówczas, pod ciśnieniem hydrostatycznym, przemieszczają się wzdłuż granicy warstw i wywierzyskami (źródłami krasowymi) wydostają się na powierzchnię (Rys. JKC 3.3.4) . Wywierzyska takie występują w pobliskim Rachwalcu. Ich wody podmywają stoki kuesty i żłobią wcinającą się w poprzek progu dolinkę. Widoczne z drogi w Jaworzniku liczne stawy rybne zasilane są wodami właśnie z tych wywierzysk.

W punkcie widokowym znajdują się trzy zegary słoneczne (Fot. JKC 3.3.2) wskazujące czas słoneczny w Nowym Jorku, Tokio i w Żarkach. Zegary, podobnie jak stojące obok ruiny kościoła p.w. św. Stanisława (Fot. JKC 3.3.3) , zbudowane są z wapieni eksploatowanych w okolicznych wyrobiskach. Budowle wzniesione z łamanego wapiennego kamienia są charakterystycznym elementem architektury wyżyny.