Gospodarka kopalinami

W aspekcie gospodarki surowcami mineralnymi w MGśP II prezentowana jest lokalizacja i stan zagospodarowania złóż znajdujących się w bazie danych „Gospodarka i ochrona bogactw mineralnych Polski” MIDAS (PIG-PIB), uzupełnione o informacje z zakresu: negatywnego oddziaływania górnictwa (poza terenami górniczymi kopalń), składowisk odpadów mineralnych i przeróbczych. Dodatkowo każde złoże jest klasyfikowane z punktu widzenia ochrony środowiska i zagospodarowania terenu.

Wycinek arkusza Pobiedziska (473) Mapy Geośrodowiskowej Polski (II) w skali 1:50 000 prezentujący rejony wzmożonej eksploatacji kruszywa piaskowo-żwirowego na tle form ochrony przyrody.

Warstwa normatywna Kopaliny

Spośród danych gromadzonych w MGśP (II) na szczególną uwagę zasługuje warstwa normatywna Kopaliny, która przedstawia obszary objęte rozpoznaniem pod kątem udokumentowania nowych złóż kopalin. Analizą objęto głównie kopaliny występujące powszechnie na terenie kraju, których eksploatacja prowadzona jest powierzchniowo. Dla każdego obszaru zestawiono dane z opracowań źródłowych, dotyczące m.in.: wielkość zasobów, ilość i charakter punktów dokumentacyjnych (wiercenia / sondy / odsłonięcia), głębokość rozpoznania, parametry geologiczno-górnicze (miąższość serii surowcowej, grubość nadkładu, zawodnienie) i jakościowe serii surowcowej. Wszystkie informacje o obszarach perspektyw surowcowych gromadzone są w ciągłej bazie danych przestrzennych. Jest to pierwsza i jak do tej pory jedyna baza w Polsce pozwalająca na określenie warunków surowcowych w wybranym rejonie. Znając zasięg obszarów, w których występują nagromadzenia kopalin o znaczeniu gospodarczym, można chronić je przed zagospodarowaniem terenu uniemożliwiającym ich wydobycie. Pozwala to również lokalizować przyszłe inwestycje w rejonach występowania kopaliny, obniżając koszty przedsiębiorstwa związane z jej transportem i przyczyniając się do rozwoju regionu.

Obserwując duże zapotrzebowanie na kruszywa piaskowo-żwirowe w budownictwie i drogownictwie dodatkowo, bardziej szczegółowym rozpoznaniem objęto korytarze wzdłuż projektowanych dróg ekspresowych i autostrad (o szerokości 20 km od osi projektowanej drogi) oraz tereny wokół aglomeracji miejskich: Trójmiasta, Łodzi i Warszawy. W efekcie tych prac wskazano obszary ze wstępnym rozpoznaniem dla kruszyw naturalnych piaskowo-żwirowych.

Rejestr miesc niekoncesjonowanego wydobycia kopalin

Kolejnym, istotnym elementem warstwy normatywnej Kopaliny są miejsca niekoncesjonowanej eksploatacji. Miejsca te zostały zinwentaryzowane w terenie (pomiary współrzędnych wyrobiska, dokumentacja fotograficzna i szczegółowy opis). Niekoncesjonowane pozyskiwanie kopalin prowadzi do strat w bilansie zasobów naturalnych kraju oraz niekontrolowanego użytkowania i degradacji gruntów. Zaniechane wyrobiska, na ogół nie zostają zrekultywowane, co powoduje nieodwracalne przekształcenie środowiska i tworzenie miejsc nielegalnego składowania odpadów. Szczególnie niebezpieczna jest niekontrolowana eksploatacja w dolinie rzek, gdyż może naruszyć filary ochronne, co stwarza zagrożenia powodziowe. Ponadto nielegalne wydobycie kopaliny, jak każda eksploatacja, jest potencjalnym zagrożeniem dla osób wykonujących prace związane z poborem kopaliny.